Dystorsja w fotografii

Dystorsja to wada optyczna układu optycznego polegająca na różnym powiększeniu obrazu w zależności od jego odległości od osi optycznej instrumentu.
Występuje m.in. w obiektywach. Objawia się głównie na krawędziach pola widzenia kadru i powoduje istotne zniekształcenia obrazu.

Rodzaje dystorsji

Przyjmuje dwie formy, tj. beczkową lub poduszkową. Dystorsja poduszkowa będzie widoczna przede wszystkim w obiektywach szerokokątnych typu zoom lub w obiektywach typu rybie oko. Polega na uwypukleniu środka kadru. W tym przypadku jest to celowy zabieg, aby obszar pola widzenia był możliwie jak największy.

Z kolei dystorsja poduszkowa objawia się w obiektywach zmiennoogniskowych, podczas korzystania ze skrajnej, najdłuższej ogniskowej. Sprawia, że centrum wygląda na wklęśnięte (zapadnięte). Najlepiej zauważyć tę wadę optyki, gdy na zdjęciu będzie ujętych sporo pionowych i poziomych linii. Tak więc ceglana ściana, szachownica lub siatka będą dobrym sprawdzianem dla układu optycznego.

Jeżeli zmienia się ogniskową obiektywu lub okularu instrumentu, to im dalej od osi optycznej (środka obrazu), tym wyraźniej mogą powstawać zniekształcenia obrazu, co szczególnie rażące może być na brzegu pola widzenia. Rzadko spotykanym rodzajem dystorsji, świadczącym o wadzie układu optycznego jest dystorsja falista.

Jest to anomalia, która wynika po prostu z fizycznej konstrukcji soczewki. Najbardziej widać ją zazwyczaj po użyciu obiektu szerokokątnego, w którym ogniskowa jest mniejsza, niż 35 mm. Czasem zjawisko dystorsji nasila się również przy teleobiektywach. Oprócz tego bardzo często linie proste ulegają zniekształceniu podczas wykonywania dużych zbliżeń. Warto zauważyć, iż problem ten występuje niezwykle rzadko w obiektywach o ogniskowej oscylującej w granicy 50 mm. Ich optyka jest zbliżona do konstrukcji ludzkiego oka i dlatego zawsze gwarantuje najbardziej naturalne zdjęcia.

Sposoby radzenia sobie z problemem dystorsji

Jest to wada, której nigdy nie da się wyeliminować całkowicie. Dawniej była ona poważnym problemem dla fotografów z jednego, głównego powodu – zdjęcia miały formę analogową. Aparat naświetlał kliszę, z której później wywoływało się obraz. W efekcie nie było więc żadnej możliwości jego korekty po jego uwiecznieniu. Z pomocą przyszła jednak fotografia cyfrowa. Choć technologicznie idealnego obiektywu nie da się stworzyć, fizykę możesz skutecznie oszukać... programowo. Dziś korzysta się głównie z aparatów cyfrowych. Zdjęcia zapisywane w pamięci urządzenia da się dowolnie obrabiać przed ich wydrukowaniem.

Wiele nowoczesnych urządzeń niweluje zjawisko dystorsji już w momencie wykonywania fotografii. Oczywiście najczęściej wiąże się to z lekkim przycinaniem kadru, ale dzięki tej małej niedogodności eliminuje się efekt zakrzywionych linii.

Układy ze skorygowaną dystorsją nazywamy układami ortoskopowymi.