Pryzmaty BaK4 czy BK7 - różnice, wady i zalety

 

Jeśli jeszcze nie słyszeliście, do lornetek stosuje się przeważnie dwa rodzaje pryzmatów - BAK-4 i BK-7. W tym artykule przeprowadzimy analizę tego, co oferują za sobą obydwa pryzmaty, abyście mogli dokonać najlepszego wyboru. Zdecydowana większość lornetkowych hobbistów bez zastanowienia krzyknie, że BaK4 jest najlepszy i już. I choć się z nimi zgadzam w 100%, to uważam, że o tym zagadnieniu jest dużo więcej do opowiedzenia.

 

Co to są pryzmaty BK-7 i BaK-4?

Zacznijmy od podstaw - po pierwsze trzeba wiedzieć, czym są te pryzmaty i z czego są zrobione. BAK-4 to najwyższej jakości pryzmat, ponieważ jest wykonany ze szkła Barium Crown. Jest znany jako najlepszy rodzaj pryzmatów, jaki istnieje i dlatego stosują go producenci najdroższych lornetek Swarovski, Zeiss, Leica. Szkło to ma wyższy współczynnik załamania światła niż BK-7 i w rezultacie znacznie lepiej przepuszcza światło. Efektem tego jest obraz o wyższej jakości i jasności.

Z kolei pryzmat BK-7 wykonany jest ze szkła Borosilicate Crown i jest uważany za szkło gorszej jakości niż BAK-4. Taki typ pryzmatów znajdziemy w większości lornetek do 300 zł, ponieważ szkło jest tańsze w produkcji. Główną różnicą w obu pryzmatach jest jakość szkła i powłoka antyrefleksyjna. Lornetki z pryzmatami BK7 tworzą rozmyte krawędzie źrenic i przyciemniają obraz. Zaś te z pryzmatami BAK-4 są idealnie okrągłe i wyraźne.

 

W ciągu dnia może to nie być problem, ale w miarę zanikania światła zaczniesz zauważać słabszą jakość pryzmatu BK-7. Dzieje się tak dlatego, że wraz ze spadkiem poziomu światła jakość obrazów również zmniejszy się wraz ze światłem. Dlatego BAK-4 jest uważany za pryzmat wyższej jakości, ponieważ zachowuje jakość obrazu przez cały dzień.

 

Czy szkło BaK4 jest zawsze takie samo?

Niestety nie. Chińczycy już jakiś czas temu zdążyli zauważyć, że klienci są coraz bardziej wyczuleni na rodzaj pryzmatu zastosowanego w lornetkach. Samo w sobie szkło BaK4 nie ma ustalonych standardów technicznych (czołowi producenci posługują się definicją Schott BaK4) dlatego też stworzono w Chinach własne pryzmaty BaK4. Gorszej jakości szkła BaK4 nie są pryzmatami wykonanymi z Barium Crown. Składają się z tak zwanej Phosphate crown. To dlatego chińskie "BaK-4" jest gorszej jakości niż szkło Schott BaK-4. Poza tym gęstość bąbelków w chińskim BAK-4 (technicznie rzecz ujmując jest to Schott PSK3) jest również dwukrotnie większa niż w szkle Schott BAK-4. Marketingowe nic nieznaczące hasło "BaK4" występuje jednak tylko w podejrzanie tanich lornetkach sprzedawanych od nie sprawdzonych producentów. Więc jeśli masz zamiar podjąć świadomą decyzję o zakupie, lepiej wybrać lornetki znanych marek z wieloletnim doświadczeniem takich jak; Delta Optical, Vortex, Nikon, Leupold, Kowa.

 

Pryzmaty SK15 - czym są i jaki sekret w sobie kryją 

Pryzmaty SK15 traktuję w formie ciekawostki, gdyż dane techniczne tego pryzmatu prezentują się lepiej niż BaK4, lecz z nieznanego mi jeszcze powodu, nie jest on stosowany przez największych producentów lornetek. Zanim przedstawię suche dane na tle BaK4 i BK7, trzeba zdefiniować podstawowe pojęcia jakimi są: Współczynnik załamania i liczba Abbe. 

Numer Abbego

Znana również jako stała Abbego, liczba Abbego szkła i innych materiałów określa ilościowo wielkość dyspersji dla określonego zakresu widmowego. Wysoka liczba Abbego oznacza, że różne długości fal będą miały prawie taki sam współczynnik załamania światła w tym medium, co skutkuje mniejszą separacją między długościami fal światła, a zatem ogólnie daje mniejszą dyspersję kolorów i zmniejsza aberrację kolorów. Zatem, w teorii im większa jest liczba Abbego, tym mniejsza będzie dyspersja materiału .

 

Współczynnik załamania (światła)

 

Współczynnik załamania lub współczynnik załamania światła substancji w optyce to liczba, która nie zawiera żadnych wymiarów, ale opisuje, w jaki sposób światło (lub jakiekolwiek inne promieniowanie) przechodzi przez tę substancję. Zatem współczynnik załamania odnosi się do stosunku prędkości światła w próżni do prędkości światła przez dany materiał przy danej długości fali. Wyższy współczynnik załamania zazwyczaj bardziej efektywnie zagina światło, dzięki czemu krzywizna soczewki jest mniejsza. Aberracja sferyczna jest mniej obecna w soczewkach o wyższych współczynnikach załamania, podczas gdy światło szybciej przechodzi przez materiały o niższych współczynnikach załamania.

 

 

Wróćmy zatem do pryzmatów SK15 i przedstawmy dane na tle dwóch innych szkieł BK7 i BaK4.  Na wykresie poniżej mamy przedstawione różne pryzmaty sklasyfikowane pod względem numeru Abbego i współczynnika załamania.

Współczynnik załamania (refractive index):

• N-BK7 - 1,51680
• N-BAK4 - 1,56883
• N-SK15 - 1,62296.

Numer Abbe:

• N-BK7 - 64.17
• N-BAK4 - 55.98
• N-SK15 - 58.02

W nomenklaturze firmy SCHOTT litera N oznacza brak negatywnego wpływu na środowisko.

 

Okazuje się, że SK15 ma najwyższy współczynnik załamania i większy numer Abbego od pryzmatu BaK4. W teorii pryzmat SK-15 umożliwia lepsze zminimalizowanie niepożądanych wewnętrznych odbić, a tym samym zapewnia krystalicznie czysty obraz o lepszej transmisji światła. Dodatkowo aberracje sferyczne i chromatyczne będą lepiej skorygowane. Najbardziej znanym przykładem producenta stosującego pryzmaty SK-15, jest firma Vanguard i jego flagowy model lornetek Eveandor HD IV oraz Kowa i seria Genesis. Co ciekawe, Kowa zdecydowała się na połączenie dwóch pryzmatów SK-15 + BaK4 i trzeba przyznać, że było to słuszne posunięcie, biorąc pod uwagę wiele przychylnych opinii przez lornetkowych krytyków. 

Jak to wygląda w praktyce? Miałem okazję porównać Vanguarda Eveandor ED IV 8x42 z Kową BDII-XD 8x42 (BaK4) oraz Nikonem EDG 10x42 i muszę przyznać, że aberracje chromatyczne Vanguarda występują na niewiele mniejszym poziomie, co w Kowie BDII-XD. Kowa BDII-XD jednak deklasuje swojego konkurenta ogromnym polem widzenia i żadne eksperymenty typu SK15 lub SK15 + BaK4 nie przyćmią tego faktu.

 

Czy szkło BK7 należy zatem zdyskwalifikować już na starcie?

 

Postęp technologiczny ostatnich kilkunastu lat na rynku zaowocował większą dostępnością wielu różnych modeli w konkurencyjnych cenach. Z drugiej strony , weszliśmy w nową erę konsumpcjonizmu, w którym łatwiej jest zamówić produkt z Aliexpress, ciesząc się niskimi cenami i darmową wysyłką. Problem z tymi serwisami jest taki, że nie jesteśmy w stanie odróżnić tandety od dobrego produktu, aż przychodzi moment w którym zdajemy sobie sprawę, że nie opłaca nam się kupować "tanio". Wystarczy kupować mądrze. Lornetki BaK4 kosztują już od 300 zł (np. seria Entry od DO), więc nie rozumiem oszczędności 100 - 200 złotych, tylko po to by się przekonać, że są to wydane pieniądze w błoto. Z drugiej strony, niektórzy próbują bronić szkła BK7, słusznie argumentując, że pryzmaty te mają większą liczbę Abbego i w rezultacie mniejsze aberracje chromatyczne. Jeżeli jednak w lornetkach BK-7 i BaK4 zastosowano niskiej jakości powłoki lub nie zastosowano ich na wszystkich soczewkach, wówczas nie ma między nimi zdecydowanego faworyta.  Dla przykładu Delta Optical Discovery ze szkłami BK7 uzyskała podobny wynik w teście serwisu Optyczne.pl do lornetki DO Entry z szkłami BaK4. Można wywnioskować zatem, że pryzmaty BaK4 w lornetkach do 300 - 400 zł nie są wyznacznikiem wysokiej jakości lornetki.